Дние жзінде ке тараана инфекцияларды бірі. Біра та тарауы да р жерде біркелкі емес. Сырат кбінесе балалар арасында тарайды. Ересектер арасында кбінесес 15-29 жастаылар ауырады. ВГА-а маусымды тн. Кбінесе ауру – сыратты дегейі кз – ыс кезінде жоарылайды. Мектептегі балалар арасында кбінесе ыркйек – азан, 3-6 жастаы балаларда араша – желтосан айларында, ал 3 жаса дейінгі балалар арасында жыл басы бірен – саран оиалар трінде кездеседі. ВГА жедел циклды трде тетін ыса уаытта интоксикациямен бауыр ркеттеріні бзылу ркетімен байалатын фекальді – оральді жолмен тарайтын вирусты инфекция. Балалар инфекциясы болып есептелінеді, ауырандарды ішінде балалар 80%-а жетеді. Семей аймаында сыраттану крсеткіші 100 мы халыа 200-400 аралыында.
Этиологиясы.[деу]
Вирус А 1973 жылы ашылан. са, рамында РНК-сы бар пекарный вирус тымдасына жатады. Сырты ортаа тзімді. Нжісте 1 ай, суда 3-10 айа дейін саталып, 1000С температурада 5 минут ішінде инактиверленеді.
Эпидемиологиясы.[деу]
Таралуы те ке типті инфекциялы ауру. Инфекция кзі болып, р трлі клиникалы трімен ауыратындар табылады. Ауыран адамдардан вирус сырты ортаа нжіспен блінеді. Инкубациялы кезені аяынан бастап сыратты басталуына 7-10 кн аланда. Вирус сараю кезеіні алашы кндерінде 1 аптаа дейін нжіспен сырта блінеді. Берілу механизмі 95% жадайда фекальді – оральді.
Тарау жолдары.[деу]
Трмысты атынас, алиментарлы, су арылы, 5% жадайда парентеральді, жынысты жол арылы тарауы ммкін. Ана стінде вирус табылмаан. Жалпы планцентадан те алмайды.
Патогенезі.[деу]
ВГА- вирусы ас орыту жолдарыны шырышты абаттары арылы енеді. Кбеюі ащы ішекті эпителийлерінде жасушаларымен мезинтеральді лимфа тйіндерінде теді. Одан рі вирус ана тсіп, гепатоциттерге жетіп, кбейіп, инкубациялы кезені аяында вирус айтадан ана тседі. айта гепатоцитттерге енеді, жасуша ішіні метаболитикалы процестерді бзылуына келіп сотырады. Лизосомальде мембрананы тімділігі себебінен белсенді гидролазалар сырта шыып, жасушаны аутолизге шыратып, гепатоциттерді цитолизіне жне некробиозына себепкер болады. Зат алмасу процестері бзылып, иммунологиялы процестер (згерістер) пайда болады. абынуды салдарынан цитолитикалы, мезенхимальды абыну холистатикалы синдром пайда болады.
Клиникасы тмендегі кезедерге блінеді:
1. инкубациялы;
2. сараю алдындаы;
3. сараю;
4. реконволистенция (жазылу).
Инкубациялы кезеі 7-50 кнге дейін созылады. Орташа затыы 35 кн. Сараю алдындаы кезе белгілер жинаы былай реттелінеді.
1. гриб тріздес немесе катаральді (кбінесе ВГА-а тн);
2. диспепсиялы;
3. астеновегетативті;
4. артралгиялы;
5. аралас.
Сараю алдындаы кезе 2-3 кннен 2-3 аптаа дейін созылуа тиіс. Орташа 5-7 кн. Сырат жедел басталады, температурасы 38-390С, лсіздік, енжарлы, йысызды, бас айналу, тбетінін тмендеуі, 2-3 кні жрек айну, су, кейде эпигастрий аймаында ауырсыну, жайсыздыты сезінеді. Сараю пайда боланнан 2-3 кн брын зрді ою тске айналуы байалады. Содан кейін ана склералар сарайып, кзге тсетін сараю кезеі басталады. Сараю пайда бола салысымен интоксикация белгілері жойылады немесе оларды интенсивтілігі азаяды. Тері абатыны жне склераны сараюыны жылдам арада жоарыдайды. Біра та интенсивтілігі шамалы млшерде болады. Сараю кезені аяында немесе басында бауыр мен ккбауырды лаюы байалады. Зрі одан сайын оырланып, нжісі бозылт тсті болады. затыы 2-4 аптаа созылады.
Диагностикасы.[деу]
1. вирусологиялы;
2. серологиялы. Иммуноглобулин М тобына жататын антиденелер процесіні жедел екенін крсетеді. Бл антиденелерді ИФА дісімен анытайды.
3. биохимиялы реакциялар. Одар бауырды функциясыны жадайын крсетеді. Олара АСТ, АЛТ ферменттеріні белсенділігі заымдануынан 2-3 аптадаан кейін жне сараю пайда болан кезде е жоары крсеткішке жетеді.
4. анны жалпы анализі. Лейкоппения, лимфацитоз, ЭТМ- жоарылау байалады.
Асынулары.[деу]
те сирек жадайларда т жолдарында холециститтер, холангиттер, дискенезиялар, сонымен атар екіншілік инфекцияны дамуы (пневмония, т.б.) ммкін. ВГА-да жедел бауыр энцефалопатия те сирек жадайларда дамиды.
Ауырлыына байланысты жргізіледі. Жеіл трлерінде йде, егер эпидемиологиялы ауіптілігі болмаса. Орташа ауыр жне ауыр трлерінде ауруханада емделуі тиіс. Емі комплекті трде:
1. режим;
2. диета №5;
3. патогенетикалы ем (дезинтоксикация);
4. клиникалы белгілеріне байланысты ем.
Этиотропты емі жо. Клиникалы сауыу кезінде биохимиялы крсеткіштеріні алыпты жадайда ауруханадан шыарылады.
Алдын алуы.[деу]
Жергілікті санитарлы – гигиеналы жадайларды жасартуа баытталан шаралар жргізілуі керек. Е тиімді діс вакцинация. Келесі биопрепараттар олданылады:
1. тірі аттенурленген (ытайда сертифицирленген);
2. инактивирленген виросомды вакцина (Швейцарияды сертифицирленген).
Вакцинация тиімді сер береді. 1 рет блшы етке салан кезде 90-100% тиімділікті крсетеді, ал 6-12 айдан кейін айталап салынан вакцина за уаыт 100%-а дейін тиімді болып саналады. Орташа 10 жыла тиімді.
Пайдаланан дебиеттер[деу]
1. Микробиология. В.Д.Тимаков,В.С.Левашев,Л.Б.Борисов.
2. Микробиология7 Вербина Н. М., Каптерёва Ю. В.
3. “Жпалы аурулар” А.. Дйсенова
